Prostat Nedir? Prostat Tedavisi Nasıl Yapılır?

Prostat Nedir? Prostat Bezi ve Fonksiyonu Nedir?

Birçok memelide olduğu gibi insanda prostat erkeklerde idrar kesesinin hemen çıkışında idrar kanalını saran salgı bezidir.

Prostat bezinin fonksiyonu alkali yapıda olan sütümsü nitelikte beyaz renki bir salgı yapmasıdır. Bu salgı meninin yaklaşık %30’unu oluşturur. Alkali nitelikte olan bu salgı vajinal ortamın asidik ortamını nötralize eder ve spermlerin daha uzun süreli kalmasını sağlar.

Resim-1’de görüldüğü gibi idrar kesesi çıkışında idrar kanalını (Üretra) saran ceviz iriliğinde bir bezdir. Yaklaşık ağrılığı 10-20 gram arasında değişebilmektedir. Ayrıca prostatın idrar yolunu sardığı alanda, testislerden gelen kanalın (vas deferens) ve prostatın arkasında diğer bir salgı bezi olan seminal vezikülün kanalının birleşmesinden oluşan meni kanalı (ejakülatör kanal) idrar yoluna açılmaktadır (Resim-2).

Prostat bezi kendi iç yapısında 5 adet zondan oluşur:

Periferal zon: (%70’ini oluşturur) %70-80 prostat kanseri bu zondaki salgı bezlerinden kaynaklanır
Santral zon: (%25’ini oluşturur) Ejakülatör kanal da dediğimiz meni kanalını saran bölümdür. Prostat kanserinin %2.5 kadarı bu bölümden kaynaklanır. Buradan kaynaklanan kanser daha agresif (hızlı ilerleyen) ve seminal veziküle daha kolay sirayet eden şekildedir.
Transisyonel zon: (%5’ini oluşturur) Prostat kanserinin %10-20’si bu zondan çıkar. Üretrayı saran kısımdır ve iyi huylu prostat büyümesi asıl bu bölümden kaynaklanır.
Fibromuskuler zon: (%5’ini oluşturur) Bez yapısı bulunmaz, kas ve bağ dokusu yapısı vardır.
Preprostatik Sfinkterik zon: Meninin ileriye atılmasının sağlayan mekanizmadır.

Sağ ve soldan gelen meni kanalları prostatın sardığı idrar kanalına (üretra) tam prostatın orta kısmında açılmaktadır. Bu kısma anatomik olarak “Veru montanum” adı verilir. Veru montanum özellikle endoskopik cerrahide bizim için dış büzük kaslarının başladığı seviyeyi göstermesi nedeniyle bir nirengi noktası olarak kabul edilir (Resim-3). Ayrıca bu iki meni kanalının çevresinde çok ufak 10-20 adet prostattan gelen salgıların idrar kanalına akıtıldığı kanalcıkların ağızları mevcuttur (Resim-4a ve -4b).

Prostat bezinin içindeki salgı bezleri çeşitli maddeler içerir ve içindeki protein içeriği %1’den az olan alkali nitelikte ve enzimlerdir. Bunlar proteolitik enzimler, prostatik asid fosfataz, beta-mikroseminoprotein, prostat spesifik antijen (PSA)’dır. Ayrıca Çinko’da içeriri (Zn⁺⁺) ve kandaki konstantrasyonun yaklaşık 500-1000 katı kadardır. Bu salgı bezlerinin içini döşeyen hücreler salgıladıkları prostat sıvısını lümen denilen bezin içini oluşturan boşluğa salgılar ve buradan kanalcıklar vasıtasıyla idrar kanalına açılan daha büyük kanallarla üretraya yani idrar kanalına boşaltılır (Resim-5).

Şematik olarak prostat bezi içindeki küçük salgı bezlerinin ve kanalcıklarının iç yüzeyini döşeyen ve prostat sıvısı ile PSA üretimini yapan Sekretuar-salgı yapısı- Epitel Hücreleri ve bunu çevreleyen Bazal Hücreleri ve vücuttan gelen uyarılara karşı salgı üretimini düzenleyen Nöroendokrin Hücreleri bulunur. Bu yapıları “Bazal Membran” denen bir membran sarmaktadır (Resim-6)

Salgı bezleri ve kanalcıkları saran “Stroma” dokusu ve bu dokunun içinde bulunan ufak sinir uçları, damarlar ve kas hücreleri ile salgı hücrelerinin arasındaki ilişki tümüyle “Bazal Membran” tarafından sınırlandırılmıştır. Bu nedenle menideki PSA değeri çok yüksek iken (mililitrede 70-95 miligram), kanda PSA değeri çok çok düşüktür (normalde mililitrede 2.5 nanogramdan az olmalıdır). Zira Sekretuar Hücreleri tarafından üretilen PSA’nın kan damarının içine ve dolayısıyla kana karışmasına Bazal Membran engel olmaktadır.

Not: 1 Nanogram = 10^-6Miligram’dır.

Prostat Kanseri’nde salgı hücrelerinin kontrolsüz ve anarşik şekilde çoğalması ve Bazal Membran’ın yıkılması ile üretilen PSA kana daha fazla şekilde geçmeye başlar. Bu nedenle serum (kandaki) PSA yüksekliğinde bunun nedeninin Bazal membran’ı yıkan bir kanser olgusuna mı bağlı olduğu şüphe edilir ve kesin tanıyı koymak için biopsi önerilmektedir. Ancak serum PSA değerini kanser dışında yükseltebilecek başka etkenler mevcuttur.

İdrar tutma fonksiyonunu sağlayan büzük kasları prostat bezi ile çok yakın ilişki gösterirler ve erkeklerde iç ve dış denilen iki adet idrar tutma büzüğü vardır (Resim-7). Özellikle prostat kanserinin cerrahisinde robotik cerrahi ile bu büzük kaslarının ve üretra kaslarının maksimal düzeyde korunması ile idrar kaçırma sorunu oluşmamaktadır.

İç büzük prostat ile mesanenin birleştiği yerdedir ve istemsiz şekilde idrarın tutulmasını sağlar. Dış büzük prostatın hemen sonrasında leğen kemiği tabanını saran kaslardan oluşan ve istemli olarak (çok idrara sıkışıldığında idrar kanalını büzerek idrarın kaçmasını engelleyen) kasılan bir büzük sistemidir

Prostat salgı bezinin fonksiyonu nedir?

Prostat salgı bezinin görevi meniyi oluşturan sıvının bir bölümünü (yaklaşık %10-20) salgılamaktır. Bu salgının içinde bulunan maddeler özellikle spermlerin vajinal ortamda infeksiyonla karşılaşmasını önlemekte ve meninin 20-30 dakika içinde akışkan hale gelmesine (likefaksiyon) neden olmaktadır. Ayrıca prostat içindeki, mesane boynunda olan, istemsiz olarak kasılan iç büzük boşalma sırasında kasılmakta ve meninin dışarı doğru atılmasına (idrar torbasına geri kaçmamasına) neden olmaktadır.

Hızlı Randevu